‘Ik ben zo moe.’ Herken je dit? We zijn allemaal wel eens moe en vaak is dat te herleiden naar de basis van onze leefstijl. Maar lees en denk vooral verder!

Slaap je genoeg?
Tijdens je slaap krijgt je lijf en geest de mogelijkheid om de dag te verwerken en te herstellen (wat je die dag ervaren hebt, gebeurtenissen en indrukken van die dag, maar ook emoties en wat je geleerd hebt – je geheugen). Voor iedereen persoonlijk hoeveel slaap je precies nodig hebt om fit en energiek de dag te kunnen starten (en eindigen!), maar de algemene richtlijn voor volwassen is 7,25 uur. De ene persoon heeft echter minder slaap nodig om goed te functioneren en de ander meer dan de 7,25 uur. Dat is heel normaal, want niemand is hetzelfde! Maar wat nou als je problemen hebt met goed slapen, niet in slaap komt? Een veelvoorkomende oorzaak is licht – het kijken naar de tv, berichtjes lezen op de telefoon, of op sociale media scrollen. Licht is namelijk een verstoorder van je slaap-waak ritme: het zorgt ervoor dat je slaaphormoon (melatonine) niet of later wordt aangemaakt. De een heeft hier misschien minder last van dan de ander, maar je normale avondbesteding kan dus zomaar de veroorzaker van je ‘slaapproblemen’ zijn. Je kunt zelf veel doen, anders doen, namelijk: een uur voor het slapen gaan niet meer kijken naar beeldschermen (geen tv, laptop, tablet, smartphone), en al helemaal geen werkmails meer lezen en beantwoorden dus! Wat kun je dan wel beter doen? Een boek lezen bij een schemerlampje of een gesprek voeren met een gezinslid (de dag nog eens doornemen samen, je plannen voor de volgende dag bespreken of gewoon lekker kletsen over van alles en nog wat). Vind je het juist fijn om in de avond of voor het slapen gaan een douche te nemen of in bad te gaan? Dan doe dit juist als allerlaatste, zodat je je schermtijd eerder eindigt en ontspannen naar bed kunt gaan. Een korte wandeling of matig intensieve inspanning kan ook bijdragen aan beter in slaap vallen.

Beweeg je genoeg?
Het behoeft misschien geen verdere uitleg, maar ook wij willen benadrukken dat meer beweging goed is: het helpt de ontwikkeling voorkomen van suikerziekte, hart- en vaatziekten, diverse soorten kanker en dementie. Bewegen is daarnaast een medicijn voor je koppie: depressie, burn-out, angst, paniek of ‘simpele’ stress, beweging geeft rust. Paradoxaal, maar precies zoals het werkt. Het zal je verbazen hoeveel beter je slaapt als je regelmatig beweegt, in plaats van niet te bewegen. Bewegen geeft vertrouwen!
Een goede fysieke gesteldheid of conditie zorgt ervoor dat je een potje kunt voetballen of tennissen of een rondje kunt hardlopen zonder hijgend en vermoeid halverwege te moeten stoppen. Maar een goede conditie zorgt er ook voor dat je met de (klein)kinderen kunt spelen. Een goede conditie is van groot belang! Voldoende en met regelmaat bewegen is hoe dan ook belangrijk en goed voor je (fysiek én mentaal), maar je lichaam uitdagen (steeds iets meer, iets langer, iets moeilijker, iets sneller etc.) levert tevens een belangrijke bijdrage aan een goede conditie. Van alleen maar hetzelfde blijven doen wordt je niet ‘beter’. Je zult dus af en toe uit je ‘comfortzone’ moeten stappen. Maar ook rusten en daarmee herstellen na een inspanning is van belang zodat je lichaam weer kan opladen voor een volgende inspanning. Door steeds een klein beetje meer en/of intensiever te gaan bewegen raak je minder snel vermoeid van alledaagse inspanningen.

Eet je goed?
Om te kunnen doen wat je wilt doen heeft je lichaam energie nodig. Voeding levert deze energie. Niet alleen de koolhydraten (suikers) die je nuttigt in de vorm van fruit, brood en snoep leveren energie, maar ook de vetten in noten, vis, vlees en chips (even geen onderscheid makend in de ‘gezonde’ en ‘ongezonde’ suikers en vetten). Het is van belang om voldoende te eten zodat je genoeg energie ter beschikking hebt voor je dag. Eet echter niet te veel, want wanneer je meer koolhydraten of vetten eet dan worden we ‘dikker’. Bovendien geldt dat hoe dikker we worden, hoe meer moeite het kost om ons lichaam in beweging te brengen. Ook weer slecht voor je vermoeidheid.
Naast de grote ‘macronutriënten’ zijn er ook kleinere ‘micronutriënten’ die invloed hebben op vermoeidheid. Dit zijn vitaminen en mineralen. Een tekort aan een of enkele van deze kleine stofjes kan een grote rol spelen. Ook hierom belangrijk om goed en gezond te eten.
Zo kan een tekort aan magnesium en zink onder andere ook vermoeidheid veroorzaken. Magnesium is een belangrijk mineraal dat ook wel het antistress mineraal genoemd wordt. Magnesium is een belangrijke voedingsstof voor de hersenen. Het verhoogt de weerstand tegen stress, depressie, spanningen en gaat geestelijke vermoeidheid tegen. Magnesium versterkt bovendien het geheugen en het concentratievermogen. Verder is magnesium betrokken bij het vrijmaken van energie uit de voeding en het goed functioneren van het zenuwstelsel en de spieren. Magnesium zit van nature in groene bladgroenten, noten, zilvervliesrijst, sojabonen, volkorenproducten, peulvruchten en vis. Zink speelt een rol in veel biologische processen in het lichaam en is ook van belang voor het immuunsysteem. Zink zit van nature in kleine hoeveelheden in vlees, kaas, graanproducten, noten en schaal- en schelpdieren zoals garnalen en mosselen.
Ook is het hebben van voldoende ijzer in je bloed belangrijk om vermoeidheid tegen te gaan. IJzer speelt een belangrijke rol bij het vervoeren van zuurstof in je bloed naar alle organen en cellen die zuurstof nodig hebben. In zowel dierlijke als plantaardige producten zit ijzer, maar het ijzer dat in dierlijke producten zoals vlees en vis zit wordt makkelijker opgenomen door de darmen dan het ijzer in plantaardige producten zoals volkorenproducten, spinazie en noten.
De meeste mensen die een gezond voedingspatroon hebben, zullen zelden een tekort van een van deze stofjes in hun lijf hebben.

Kom je regelmatig buiten?
Vitamine D, een van de micronutriënten, krijgen we niet via voeding binnen maar wordt onder invloed van zon- en daglicht gevormd in ons lichaam. Naast het ondersteunen van botten en spieren, draagt vitamine D bij aan een goede werking van het immuunsysteem en kan een tekort hieraan een reden zijn voor vermoeidheid. Zeker in de wintermaanden zijn we minder vaak buiten, en is de kans op een tekort in ons lijf groter.
Behalve vitamine D, doet frisse lucht ook veel. Misschien herken je het wel: de hele dag binnen aan het werk en op een gegeven moment kun je je niet meer goed concentreren op je taak, je hoofd wilt niet meer. Of andersom: wanneer je even bent gaan wandelen buiten voel je je erna frisser, voel je dat je weer aan de slag kunt? Een luchtje buiten scheppen doet veel goeds! Het verbetert je concentratie en geheugen en je hoofd krijgt er ook weer energie van (mentale energie) waardoor je erna weer goed aan de slag kan. Het bevordert je creativiteit en laat je scherper denken. Maar het buiten zijn verlaagt ook je cortisolniveau, het stresshormoon, waardoor je erna meer ontspannen bent.

Heb je de bovenstaande zaken op orde? Mooi, een belangrijke basis!

Kijk nu eens verder, waar word je nog meer moe van?
Is het soms de manier waarop je ouders ‘hulp’ en aandacht vragen, collega’s die hun werk niet afmaken waardoor jij voor de oplossing moet zorgen, mantelzorg of het luisterend oor zijn voor die vriend of vriendin die haar of zijn problemen net wat te vaak wil delen. En wat te denken van je eigen drukke agenda en het gevoel van alles te moeten. Stress waar je tegen blijft vechten en maar zelden het gevoel hebben echt tot rust te kunnen komen. Klinkt dit bekend voor jou?

Veel te vaak zijn dit onderliggende oorzaken van vermoeidheid. Leven kan letterlijk veel van je vragen, en soms ben jij niet degene die de controle heeft op wat er gebeurt. Gezond blijven is bijna een kunst; het kunnen reageren en anticiperen op de wisselwerkingen van het leven (privé, sociaal en werkend) vereist zelfkennis, assertiviteit, empathie, goede coping (manieren van omgaan met situaties en gebeurtenissen), geduld, een sociaal vangnet en nog veel meer.

Als ‘het leven’ jou moe maakt, helpt het om te gaan ontdekken welke omstandigheden en gedragingen bij jou passen. Bij jou passen, op een manier die duidelijk minder stress oplevert en minder energie kost. Pas als je kennis maakt met de echte ‘ik’, kun jij je gaan denken, doen en laten op een manier die bij jou past, gelukkiger maakt, vaker in vervoering brengt en echt ‘levensenergie’ geeft!

Kennis maken met jezelf betekent onder andere in beeld brengen wat voor een persoonlijkheid je hebt, welke omgangsvoorkeuren je hanteert, welke waarden jij in dit leven belangrijk vindt en hoe je hier invulling aan geeft op de drie vlakken van het sociale, privé en werk. Als jij van je kansen, krachten en valkuilen weet hebt, kun je ook die vermoeidheid en voortdurende stress de baas worden en kun jij weer betekenisvol meedoen in het leven. Dan pas ben je gezond.